تاریخ بروزرسانی(Update Date): ۶ام اردیبهشت ۱۴۰۰
در این مقاله میخوانیم… :
- معرفی رزین
- اطلاعات در مورد رنگدانه های آلی
- معرفی عمده ترین رنگدانه های معدنی
از رنگ برای محافظت از خوردگی ، نگهداری ، دکوراسیون یا جهت اضافه کردن هرگونه قابلیت بر روی یک سطح که توسط رنگدانه پوشانده میگردد، استفاده میشود. مثال‌هایی از محافظت عبارتند از: پوشاندن سطح فلزات برای کند کردن خوردگی، یا رنگ کردن خانه جهت محافظت از آن در برابر عناصر خارجی (آب، خاک و…).
مثالی از دکوراسیون داخلی ، رنگ کردن اتاقی برای آماده‌سازی آن، جهت جشن میباشد. استفاده‌های دیگری که از رنگ میشود، شامل برگرداندن رنگی خاص از روی سطح یا استفاده بر روی سطوح علیه حرارت یا موازات با استفادهٔ حرارتی از آن سطح در کاربردهای مختلف است. مثال کاربردی دیگری در این زمینه، برای تشخیص دادن علایم صنعتی یا هشدارها، یا علامت‌گذاری لوله‌ها در صنعت یا در زمینهٔ کاربردهای نظامی میباشد. رنگ را برای هر جسمی می‌توان استفاده کرد، برای مثال در هنر، پوشش‌های صنعتی، علایم جاده‌ای یا در لنگرگاه‌ها جهت جلوگیری از خوردگی توسط آبها.
رزین
رزین (Resin) در لغت به معنی صمغ کاج است. رزین پایه اصلی رنگ است و سایر اجزای رنگ به وسیله آن به یکدیگر و به سطح مورد نظر می چسبند. ضمنا رزین، با تشکیل فیلم، بعد از خشک شدن رنگ، باعث محافظت سطوح در برابر عوامل خارجی می شود.
کیفیت یک رنگ به نوع رزین آن بستگی دارد. به همین دلیل است که پوشش ها و رنگ های مختلف را بر حسب نوع رزین آن طبقه بندی می کنند.
رنگدانه‌های معدنی طبیعی از پوسته زمین استخراج می‌شوند، خرد شده ، شسته شده ، از لحاظ اندازه درجه‌بندی می‌شوند. غالباً برای این رنگدانه‌های طبیعی ، معادل مصنوعی هم وجود دارد، یعنی رنگدانه از اجزاء دیگری در اثر یک فرآیند شیمیایی ساخته میشود. ظاهراً از نظر شیمیایی با نمونه طبیعی یکسان است، ولی اغلب خواص متفاوتی دارد و معمولاً به خاطر شکل بلوری مطلوبتر ، خلوص بیشتر و دانه‌بندی مطلوبتر ، مرغوبتر از نوع طبیعی می باشد.
رنگدانه‌های معدنی طبیعی که هنوز اهمیت دارند، از خانواده اکسید آهن می‌باشند که عبارتند از: گل اخرا ، گل ماشی (خاک سرخ) ، اخرای زرد ، اکسیدهای آهن قرمز زرد و سیاه.
رنگدانه های آلی
امروزه رنگدانه‌های آلی به مراتب بیشتر از رنگدانه‌های معدنی می‌باشند. بعضی از جدیدترین رنگدانه‌ها ساختمان آلی فلزی دارند. بیشتر رنگدانه‌های آلی ، مواد شیمیایی آلی هستند که روی یک هسته معدنی هیدروکسید آلومینیوم رسوب داده شده‌اند. از مهمترین رنگدانه‌های آلی می‌توان به گروه فتالوسیانین‌ها اشاره کرد که طیف رنگهای آبی و سبز را در بر می‌گیرند و فتالوسیانین مس ، رنگدانه آبی میباشد که به علت خواص مقاومتی خوب در برابر عوامل مختلف ، یک رنگدانه با ارزش به شمار می‌رود.
فتالوسیانین‌ها را از فتالیک و اوره سنتز میکنند. رنگدانه‌های آلی ، به صورتی که امروزه در صنعت استفاده می‌شوند، در طبیعت یافت نمی‌شوند و تقریباً همه آنها سنتزی می‌باشند.
عمده‌ترین رنگدانه های معدنی
- پیگمانهای سفید
- پیگمانهای قرمز سرنج
- شنگرف
- پیگمانهای زرد و نارنجی
- پیگمانهای آبی
- پیگمانهای لاجورد یا اولترامارین
- پیگمانهای سبز
رنگ یک محصول نیمه تمام شده‌است، بدین معنی که بعد از استفاده توسط کاربر است که به مرحله پایانی خود که ایجاد یک پوشش مناسب است می‌رسد. از رنگ همچنین همراه با مخلوط کردن لعاب، برای پوشش‌های پیشرفته و صیقلی‌سازی سطوح سرامیک و چینی و غیره نیز می‌توان استفاده کرد.
در قرن بیستم با افزایش روز افزون اکتشافات و اختراعات صنعت رنگسازی رو به تکامل خود نهاد و انواع رنگهای بی شماری عرضه و به بازار فرستاده شد که در زیر به برخی از نمونه های کاربردی و تجارتی آن با ذکر کشورهای سازنده اشاره میشود .
رنگ های شیمیایی
۱ – رنگهای اسیدی : این دسته از رنگها شامل رنگهای اسیدی یکناخت شونده ، رنگهای اسیدی میلینگ و رنگهای سوپر میلینگ است .
۲ _ رنگهای پره متالیزه یا رنگهای متالیک : این رنگها بواسطه وجود یک کمپلکس فلزی در داخل مولکول رنگ ثبات خوبی از خود در برابر شستشو و نور از خود نشان میدهند . این رنگها خود شامل سه گروهند :
الف : رنگهای پره متالیزه نوع
ب : رنگهای پره متالیزه نوع
پ : رنگهای راکتیو پره متالیزه
۳ _ رنگهای دندانه ای : رنگهایی هستند که کاربردشان مانند رنگهای طبیعی است .
چون این رنگها با دندانه کرم به ثبات ممکن دست میابند و به همین علت به انها رنگهای کرومی نیز میگویند .
۴ _ رنگهای خمی : بجز نیل شیمیایی عده محدودی از این رنگها در رنگ امیزی پشم پیشنهاد شده است . ثبات خوبی دارند ولی طرز کاربرد انها نسبتا مشکل است و عدم توجه به نکات عمده کاربرد آن باعث پوسیدگی پشم خواهد شد .
۵ _ رنگهای راکتیو : این دسته از رنگها جدید ترین نوع رنگ است که به بازار عرضه شده اند . مصرف عمده این رنگها بیشتر در الیاف سلولزی است و مصرف آن برای رنگرزی پشم بسیار محدود است .
۶ _ رنگهای مستقیم : این دسته از رنگها در پشم دارای ثباتی ضعیف تا متوسط هستند و معمولا پشم را در حمام خنثی و یا اسیدی ضعیف رنگ میکنند .
۷ _ رنگهای گوگردی : رنگهایی که از ذوب ترکیبات آلی با سولفیت سدیم Na2 S حاصل میشود ، جزو رنگهای گوگردی به حساب می اید . باید به خاطر داشت که هر رنگی را که دارای گوگرد است نمیتوان از این دسته دانست .
رنگ های غیر محلول
این رنگها غیر محلولند و در احیا کننده هایی مانند هیدرو سولفیت سدیم Na S2 O4 و سولفیت سدیم Na2S و همچنین ماده ای به نام رنگالیت حل و قابل جذب میگردد . این گروه رنگها بیشتر در رنگرزی کاغذ ، چوب ، چرم و همچنین در چیت سازی مصرف میشود .
این روزها که بحث حفاظت از محیط زیست نیز مطرح است، شرکتهای تولید کننده رنگ، از استفاده از مواد آلی فّرار در تولیداتشان، محدود شده‌اند. دلیل این امر، که توسط سازمان محیط زیست اعلام گشته‌است، صدمه زدن بعضی از این ترکیبات به لایه ازون و در نتیجه، افزایش میزان پرتو فرابنفش میباشد.
حلالهایی که در مرحله اول از رنگ تبخیر میگردد، باعث تخریب لایه ازون میگردد و هرلیتر حلال نفتی ۱۰۰۰لیتر هوا را آلوده می‌کند
بحث حلالیا تینر در رنگ، جداگانه مطرح میگردد: حلالها:هدف اصلی از استفاده از حلالها، تنظیم کردن رقّت و فرارّیت و وسیکوزیته رنگ است. حلال، فّرار است و در فیلم (لایه نازک رنگ) باقی نمی‌ماند. حلال، همچنین نرخ جریان تابع لزجت و کاربرد سایر ترکیبات و نیز پایداری رنگ را در حالت سیال، کنترل می‌کند.
آب، بهترین نوع حلال برای رنگهای آب-محور میباشد که در چند دهه اخیر گسترش یافته و بخاطر ویژگیهای منحصر بفرد آن روز به روز استفاده از آن بیشتر میشود بنحویکه رنگهای روغنی پایه آلکیدی در اروپا و آمریکا محدود شده است. رنگهای حلال-محور، که گاهی نیز رنگهای روغنی نامیده می‌شوند، می‌توانند تعداد کثیری از حلالها را در خود جای دهند که شامل ترکیبات آروماتیک، آلیفاتیک، الکلها وکتونها و رزین‌های سبک رقیق کننده خواهند بود. چنین حلالهایی در مواقعی استفاده می‌گردند که رنگهای روغن-محور و ضد آب مورد نیاز است.