تفاوت گاز شهری با گاز مایع چیست ؟
در گذشته، آنچه به نام “گاز شهری” شناخته می‌شد، در واقع گازی سنتزی بود که از زغال‌سنگ تولید می‌شد. این گاز به دلیل ترکیبات خطرناکش، به‌ویژه وجود منوکسید کربن، همواره با خطرات سلامتی همراه بود. با پیشرفت فناوری و شناخت بیشتر از منابع انرژی، گاز طبیعی فرآوری‌شده به‌عنوان جایگزینی ایمن‌تر و کارآمدتر معرفی شد و جای گاز شهری را گرفت.امروزه کلمه گاز شهری به جای گاز طبیعی به کار می‌رود.
برای تامین سوخت شهری، بسته به شرایط و نیاز، از گاز شهری (گاز طبیعی)یا گاز lpg استفاده می‌شود. هر یک از این دو منبع انرژی دارای ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود هستند. در این مقاله، به بررسی تفاوت گاز شهری با گاز مایع پرداخته و مزایا و معایب هر کدام را مورد تحلیل قرار می‌دهیم.
گاز شهری چه نوع گازی است؟
گاز شهری، که در گذشته از زغال‌سنگ تولید می‌شد و به نام گاز سنتزی یا گاز زغال‌سنگ نیز شناخته می‌شد، در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به‌عنوان یکی از منابع اصلی سوخت خانگی و روشنایی در بسیاری از شهرهای جهان به کار گرفته شد. این گاز از فرآیند گازدهی زغال‌سنگ به دست می‌آمد و شامل ترکیباتی مانند هیدروژن، منوکسید کربن و متان می‌شد. با وجود مزایای اولیه آن، خطرات ناشی از مسمومیت با منوکسید کربن و احتمال بالای انفجار باعث شد این سوخت در نیمه دوم قرن بیستم به تدریج کنار گذاشته شود. گاز طبیعی به دلیل ایمنی بیشترو ارزش حرارتی بالاتر جایگزین گاز شهری شد و به سوخت اصلی در خانه‌ها و صنایع تبدیل گردید و امروزه گاز طبیعی به عنوان گاز شهری شناخته می‌شود.
تفاوت گاز شهری با گاز مایع
تفاوت در انتقال سوخت
گاز شهری یا گاز طبیعی از طریق شبکه‌های گسترده خطوط لوله به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود. این خطوط لوله از محل استخراج یا پالایشگاه‌های گاز طبیعی آغاز می‌شوند و پس از فرآوری گاز، آن را به ایستگاه‌های تقلیل فشار در شهرها می‌رسانند. سپس از طریق شبکه‌های فرعی لوله‌کشی، گاز به خانه‌ها، صنایع و مراکز تجاری توزیع می‌شود. انتقال گاز شهری از طریق خطوط لوله یک روش پیوسته و مطمئن است که به مصرف‌کنندگان امکان دسترسی مداوم به گاز را می‌دهد. با این حال، راه‌اندازی و نگهداری زیرساخت‌های لوله‌کشی نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه بالا و نظارت دقیق برای جلوگیری از نشتی یا حوادث است. این روش به‌ویژه در مناطق شهری و پرجمعیت کارآمد است، اما در مناطق دورافتاده و صعب‌العبور به دلیل هزینه‌های زیاد محدودیت دارد.
تفاوت گاز شهری با گاز مایع این است که گاز مایع در سیلندرها یا مخازن تحت فشار ذخیره و حمل می‌شود، که آن را به گزینه‌ای قابل‌حمل و مستقل از زیرساخت‌های لوله‌کشی تبدیل کرده است. این روش انتقال به‌ویژه در مناطق روستایی، مناطقی که فاقد دسترسی به شبکه گاز لوله‌کشی هستند، یا برای کاربردهای موقت مانند کمپینگ و کارگاه‌های سیار بسیار کاربردی است. سیلندرهای گاز مایع در کارخانه‌ها پر شده و از طریق شبکه حمل‌ونقل به مراکز توزیع یا مستقیم به مصرف‌کنندگان ارسال می‌شوند. با وجود مزیت حمل‌ونقل آسان، این روش به دلیل نیاز به تعویض دوره‌ای سیلندرها و احتمال خطرات ناشی از عدم رعایت استانداردهای ایمنی، چالش‌هایی را به همراه دارد. علاوه بر این، هزینه سوخت‌رسانی با کپسول نسبت به لوله‌کشی می‌تواند در بلندمدت بالاتر باشد.
قیمت
گاز شهری که از طریق خطوط لوله به مصرف‌کنندگان می‌رسد، معمولاً به دلیل زیرساخت گسترده و یارانه‌های دولتی در بسیاری از کشورها، هزینه کمتری برای مصرف‌کننده نهایی دارد.اما گاز مایع در سیلندر های تحت فشار بسته بندی شده در کامیون های مخصوص قرار داده می‌شوند و برای حمل تانکر های گاز مایع شرکت ها نیازمند جذب کشنده برای حمل گاز مایع است. بنابراین، گاز مایع به‌طور کلی گران‌تر از گاز شهری است، اما انعطاف‌پذیری آن در استفاده و توزیع، مزایای خاص خود را دارد.
ارزش حرارتی
ارزش حرارتی یکی دیگر از تفاوت گاز شهری با گاز مایع است.ارزش حرارتی گاز LPG بیشتر از گاز طبیعی است. گاز مایع که عمدتاً از گاز پروپان و گاز بوتان تشکیل شده است، دارای ارزش حرارتی حدود ۴۶-۵۰ مگاژول بر کیلوگرم است، در حالی که ارزش حرارتی گاز طبیعی که بیشتر از متان تشکیل شده، حدود ۳۵-۳۸ مگاژول بر متر مکعب است. این تفاوت به دلیل ترکیبات هیدروکربنی متراکم‌تر در LPG است که انرژی بیشتری در هر واحد وزن یا حجم تولید می‌کنند.
ایمنی
از تفاوت گاز شهری با گاز مایع می‌توان به ایمنی اشاره کرد، گاز طبیعی (NG) به دلیل سبکی و تمایل به صعود سریع در هوا هنگام نشت، ایمنی بیشتری نسبت به گاز مایع (LPG) دارد، زیرا LPG سنگین‌تر از هوا است و در صورت نشت در کف محیط تجمع می‌کند که خطر انفجار را افزایش می‌دهد. گاز طبیعی معمولاً به شبکه لوله‌کشی متصل است، که خطرات مرتبط با ذخیره و جابجایی مخازن را حذف می‌کند، درحالی‌که گاز مایع به کپسول‌هایی نیاز دارد که ممکن است در صورت حمل نادرست یا ترکیدگی خطرساز باشند. هرچند، با رعایت اصول ایمنی، هر دو نوع گاز می‌توانند به طور ایمن مورد استفاده قرار گیرند، اما گاز طبیعی به دلیل ماهیت خود، در مصارف خانگی ایمن‌تر تلقی می‌شود.
آلودگی زیست محیطی
سوختن گاز طبیعی آلایندگی بیشتری نسبت به گاز مایع دارد و در صورتی که گاز طبیعی نشت کند به دلیل داشتن مقادیر زیادی متان، اثرات گلخانه‌ای مخربی روی محیط زیست خواهد گذاشت .با وجود این مسائل، گاز شهری و گاز مایع (LPG) همچنان به دلیل تولید کمتر آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای نیتروژن (NOₓ) و دی‌اکسید گوگرد (SO₂)، به‌عنوان سوخت‌های پاک‌تر در مقایسه با دیگر سوخت‌های فسیلی مانند نفت و زغال‌سنگ شناخته می‌شوند.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی تفاوت گاز شهری با گاز مایع پرداختیم. گاز شهری از طریق شبکه‌های لوله‌کشی گسترده به‌صورت پیوسته به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود، در حالی که گاز مایع به شکل سیلندر یا مخازن قابل حمل توزیع می‌شود. از نظر زیست‌محیطی، گاز مایع به دلیل انتشار کمتر آلاینده‌ها، کمی پاک‌تر است، اما گاز طبیعی در صورت وجود زیرساخت مناسب، اقتصادی‌تر و پایدارتر عمل می‌کند. گاز مایع اغلب در مناطق و کشور هایی که به شبکه ی لوله کشی گاز دسترسی ندارند، استفاده می‌شود.