تفاوت بین بنزین، کروزین، گازوئیل و سایر مشتقات نفتی چیست؟

نفت خام

نفت خامی که از زمین استخراج می شود، مایع سیاه رنگی است که پترولیوم (petroleum) خوانده می‌شود. این مایع شامل هیدروکربن‌های آلیفاتیک یا به عبارتی هیدروکربن‌هایی است که فقط شامل هیدروژن و کربن هستند. اتم‌های کربن در زنجیره‌هایی با طول‌های مختلف به یکدیگر پیوند خورده‌اند.

امروزه می‌دانیم که مولکولهای هیدروکربن با طولهای مختلف دارای خواص و رفتار متفاوت هستند. برای مثال زنجیره ای با فقط یک اتم کربن (CH4) سبکترین زنجیره هیدروکربنی به نام متان را می سازد. متان گازی چنان سبک است که مانند هیدروژن شناور می شود. با طویلتر شدن زنجیره، مولکول نیز سنگین تر می شود. 

چهار زنجیره نخست – ‍‍CH4 (متان)، C2H6 (اتان)، C3H8 (پروپان) و C4H10(بوتان) – حالت گازی دارند و نقطه جوش آنها به ترتیب -۱۰۷، -۶۷، -۴۳ و -۱۸ درجه سانتی گراد است. زنجیره ای بالاتر از C18H32 تماما در دمای اتاق مایع هستند و زنجیره های بالاتر از C19 در دمای اتاق جامدند. 

تمام تفاوت میان سوخت‌ها و روغن های هیدروکربنی مختلف از درجه جوش آنها ناشی می‌شود. 

زنجیره های موجود در C5، C6 و ‍C7 بسیار سبک بوده و براحتی تبخیر می شوند. به این هیدروکربنهای مایع  نفتاس گفته می شود. این مایعات به عنوان حلال استفاده می‌شوند. از آنها برای ساختن حلال رنگ و سایر محصولات سریع خشک شونده نیز استفاده می‌شود. 

زنجیرهای هیدروکربنی از C7H16 تا C11H24 با یکدیگر آمیخته می‌شوند و برای تولید بنزین بکار می‌روند. تمام آنها در دمایی پایین تر از نقطه جوش آب بخار می شوند. به همین دلیل است که اگر بنزین را روی زمین بریزید بسرعت تبخیر می شود. 

در ردیف بعدی کروزین یا نفت چراغ قرار می گیرد که گستره  C12 تا C15 را پوشش می دهد. بدنبال اینها سوخت دیزل و روغنهای سوختی سنگین تر قرار می‌گیرند. 

سپس نوبت به روغن های روانکاری می رسد که در دمای عادی بهیچ وجه تبخیر نمی شوند. برای مثال روغن موتور می تواند تا ۲۵۰ درجه گرم شود بدون اینکه ذره ای از آن تبخیر شود. 

زنجیره های سنگین تر از C20 به شکل جامد هستند، از موم پارافین گرفته تا قیر معدنی که برای ساختن آسفالت جاده ها بکار می رود.

نفت گاز عمدتاً از سه گروه پارافینیک، نفتنیک و آروماتیک تشکیل شده، دارای حداقل نقطه اشتعال ۵۴°C و ماکزیمم نقطه ریزش ۰°C است.

براساس این گزارش؛ دانسیته آن در دمای ۱۵٫۶°C برابر با ۸۲۰-۸۶۰kg/m3 است. مهمترین مشخصه آن عدد ستـان است که باید بیشـتر از ۵۰ باشد تا موتور نرم و بی صدا کار کند.

همچنین سوخت دیزل به هر گونه سوخت مایع گفته می‌شود که در موتورهای دیزلی بکار رود.این سوخت بیشتر از روش ویژه‌ای در تقطیر جز به جز نفت مازوت بدست می‌آید اما روش‌های دیگری نیز برای فراوری سوخت دیزل بدون بهره‌گیری نفت وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به زیست‌دیزل، زیست‌توده به مایع (BTL) و گاز به مایع (GTL) اشاره داشت که بهره‌گیری جهانی از آنها بسرعت در حال افزایش است.برای ابهام‌زدایی میان گونه بدست آمده از نفت و دیگر گونه‌ها، گونه نفتی را نفت‌دیزل یا پترودیزل نامیده می‌شود.دیزل بسیار کم گوگرد گونه استاندارد برای تعریف دیزل می‌باشد که دارای گوگرد بسیار کم است.مطابق آمار سال ۲۰۰۷، نزدیک به همه سوخت دیزل بکار رونده در آمریکا و اروپا، از گونه بسیار کم گوگرد است.