کالای خطرناک
کالاهای خطرناک به اقلام و موادی گفته می شود که سلامت و ایمنی مسافران یا هواپیما را به مخاطره می اندازد. حمل اینگونه اقلام با توجه به دستورالعملهای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) وانجمن شرکت های هواپیمایی (IATA) می باشد. حمل این اقلام در داخل جامه دان و یا کیف دستی مسافرین اکیدا ممنوع می باشد و تنها میتوان در انبار هواپیما آن را حمل نمود.
مواد و کالاهای خطرناک بایستی بر اساس شرایط و ضوابط خاص و بین المللی حمل هوایی ، بسته بندی شده باشد و این بسته بندی می بایست با کیفیت بالا و با ساختار مطمئن و به منظور جلوگیری از نشط و تراوش در شرایط تغییرات دمایی و رطوبت و فشارو ارتعاش انجام گرفته باشد. بسته بندی بار بنا به ماهیت آن متفاوت بوده و در مواجه مستقیم با سایر مواد برای جلوگیری از فعل و انفعالات شیمایی مصون و محفوظ شده باشد. هر بسته بایستی برچسب مناسب داشته باشد و دارای آرم شکلی مناسب داشته و علایمی مانند شماره بین المللی برای مواد خطرناک UN number نیز داشته باشد.
طبقه بندی و علائم آنها
مواد و محصولات خطرناک از نظر خصوصیات و نوع خطرشان هم در مقررات ADR و همRID به ۹ طبقه یا کلاس تقسیم می‌شوند. توضیح هر یک از کلاس‌های ۹ گانه مذکور به شرح زیر می‌باشد:
کلاس ۱- مواد منفجره:
مواد آتش زا به مواد یا ترکیبی از موادی اطلاق میشود که قادرند از طریق گرما، نور، صدا، گاز، یا دود توسط یک واکنش شیمیایی گرمازا و غیر انفجاری از خود تاثیری بر جای گذارند. مواد آتش زا حتی در مواقعی که گاز تولید کنند نیز جز مواد منفجره تلقی می شوند. مواد منفجره به مواد جامد و مایعی اطلاق میشود که قادرند از طریق واکنش های شیمیایی با تولید گاز، دما، سرعت یا فشار به محیط اطراف آسیب وارد کنند.
کلاس ۱-۱ باروت:
این گروه از مواد منفجره، موادی هستند که به محض تماس با شعله به صورت انبوه منفجرمی‌گردند.
کلاس ۲-۱ ترکیبات نیتراتی – نیترات سلولز و نیترات پتاسیم:
این گروه از مواد و ترکیبات به سرعت و سهولت میسوزند و حریق بزرگی تولید می‌کنند ولی قدرت انفجارشان کمتر از گروه قبلی است. در آتش‌سوزی این گروه برای حفاظت در مقابل بخارات حاصله، استفاده از دستگاه تنفسی لازم و ضروری است
کلاس۳-۱ : ترکیبات نیتروژنی:
این گروه از مواد منفجره در اثر تماس با آتش به صورت انبوه منفجر می‌گردند، ولی باید زمان تماس آنها با شعله آنقدر زیاد باشد تا مانند اجسام گروه یک منفجر گردند، این مواد به هنگام انفجار، مواد و قطعات پرتاب شونده از خود خارج می‌سازند.
کلاس ۴-۱ ترکیبات کلرورها:
این گروه از مواد منفجره به شدت میسوزند ودود غلیظی تولید می‌کنند ولی خطر انفجار این مواد به مراتب کمتر از گروه‌های قبلی است و یا اصلاً خطر انفجاری وجود ندارد.
کلاس ۵-۱ سوزاننده‌ها:
این گروه از مواد منفجره در هنگام سوختن، مواد سمی تولید می‌کنند، در این گروه خطر انفجار کم است.
کلاس ۶-۱ مهمات:
این گروه از مواد باید برای مدتی در مجاورت شعله قرار بگیرند تا گرم و منفجر شوند. خطر انفجار انبوه در این گروه از مواد کمتر به چشم می‌خورد ولی در صورت ادامه آتش‌سوزی انفجارات پراکنده‌ای صورت خواهد گرفت که قدرت سرایت آن زیاد می‌باشد.این گروه از مواد منفجره، قطعات پرتاب شونده تولید می‌کنند.
کلاس ۷-۱ مواد آتش زا:
این گروه از مواد منفجره خطراتی از قبیل قابلیت اشتعال یا مسمومیت و سوزندگی در بردارند، این مواد قبل از سوختن و انفجار باید مدتی در معرض شعله یا حرارت قرار بگیرند تا کاملاً منفجر شوند، خطر انفجار انبوه در این گروه از مواد کمتر به چشم می‌خورد ولی ادامه حرارت باعث گسترش سریع دامنه انفجار می‌گردد.
کلاس ۸-۱ مواد منفجره رادیولوژیکی:
این گروه از مواد منفجره خطرات رادیولژیکی داشته که اگر شعله یا حرارت به آنها برسد منفجر خواهند شد و بر اثر این انفجار، مواد پرتاب شونده از خود تولید می‌کنند و می‌بایست افراد متفرقه را تا فاصله زیادی حدود ۱۵۰۰ متر دور کرد.
کلاس ۹-۱ پودر فلزات:
این گروه از مواد اجسام غیر قابل انفجار هستند که در ترکیب آنها پودر فلزاتی چون منیزیم، آلومینیوم یا پودر روی دیده میشود.
مواردی که باید مجوز گرفت
حمل موادی که بسیار حساس بوده و ممکن است خود به خود منفجر شوند ممنوع است. قبل از حمل کالا، طبقه بندی هر یک از اقلام و مواد منفجره به همراه نام تجاری آن باید مورد موافقت مقام ذیصلاح کشور تولید کننده قرار گیرد. برای موارد زیر باید یک مجوز جدید اخذ شود:
- مواد منفجره جدید
- ترکیب یا مخلوطی از مواد منفجره ای که با ترکیبات و مواد منفجره قبلی تفاوت قابل ملاحظه ای داشته باشد
- طرح جدیدی از یک کالای حاوی مواد منفجره
- یک ماده منفجره با بسته بندی جدید
