آنالیز هیدروکربن سبک و شرایط فروش

مقدمه ای بر هیدروکربن سبک

همان‌طور که در “مقاله هیدروکربن سبک چیست؟” به آن اشاره شد، به هیدروکربن‌ هایی که دارای ۵ تا ۱۲ کربن در زنجیره کربنی خود هستند، هیدروکربن سبک گفته می‌شود. این هیدروکربن‌ها از منابع مختلفی به دست می‌آیند و لزوماً از نفت خام استخراج نمی‌شوند. علاوه بر نفت خام از گاز طبیعی، میعانات گازی، و حتی بیومس نیز می‌توانند هیدروکربن‌های سبک تولید کنند. این ترکیبات در فرآیندهای مختلف پالایش و پتروشیمی نقش مهمی در تولید سوخت‌های سبک، حلال‌ها، و مواد اولیه پتروشیمی دارند.

آنالیز هیدروکربن سبک

آنالیز هیدروکربن سبک فرآیندی است که طی آن ترکیبات مختلف موجود در نمونه، از جمله درصد هیدروکربن‌های مختلف و سایر مواد مؤثر بر کیفیت سوخت مانند مرکاپتان‌ها (ترکیبات گوگردی) ، چگالی و… بررسی و شناسایی می‌شوند. این آنالیز به تولیدکنندگان و متخصصان کمک می‌کند تا کیفیت هیدروکربن‌ها و کاربردهای مناسب آن‌ها را مشخص کنند.

شاخص‌های اصلی آنالیز هیدروکربن‌ سبک

نقطه اشتعال

نقطه اشتعال دمایی است که در آن هیدروکربن مایع، بخار کافی برای ایجاد آتش تولید می‌کند. در این دما، اگر یک جرقه یا شعله به مایع نزدیک شود، آن را مشتعل می‌کند. به زبان ساده، نقطه اشتعال نشان می‌دهد که در چه دمایی یک مایع می‌تواند آتش بگیرد. میزان نقطه اشتعال به طور مؤثری کمک می‌کند تا میزان خطرناک بودن هیدروکربن مورد نظر ارزیابی شود و دستورالعمل‌های ایمنی لازم برای حمل و نقل، ذخیره‌سازی و استفاده از آن به درستی تعیین گردد. با شناخت این ویژگی‌ها، می‌توان از بروز حوادثی همچون آتش‌سوزی و انفجار جلوگیری کرد.

یکی از استانداردهای شناخته شده برای اندازه‌گیری نقطه اشتعال ASTM D93 است. این استاندارد از روش کاپ بسته استفاده می‌کند که در آن نمونه مایع در یک محفظه بسته گرم می‌شود و با ورود جرقه، دمایی که بخار مایع مشتعل می‌شود ثبت می‌گردد.

چگالی

چگالی یکی از ویژگی‌های فیزیکی مهم هم در آنالیز هیدروکربن سبک و هم هیدروکربن سنگین است که به میزان جرم یک ماده نسبت به حجم آن اشاره دارد. چگالی هیدروکربن‌های سبک معمولاً به صورت گرم بر سانتی‌متر مکعب (g/cm³) یا کیلوگرم بر متر مکعب (kg/m³) بیان می‌شود. چگالی به طبقه‌بندی محصولات نفتی مانند بنزین، گازوئیل و نفت خام کمک می‌کند و در تعیین انرژی موجود در هر واحد حجم سوخت نقش مهمی دارد. علاوه بر این، چگالی در ارزیابی خطر اشتعال‌پذیری مواد و تعیین شرایط ایمنی برای حمل و نقل و ذخیره‌سازی آنها مؤثر است.

چگالی هیدروکربن‌ها و مایعات نفتی معمولاً براساس استاندارد ASTM D1298 (روش هیدرومتری) یا ASTM D4052 (روش دانسیمتر دیجیتال) اندازه‌گیری می‌شود.

محتوا مرکاپتان

مرکاپتان یک ترکیب گوگردی با بوی بسیار تند است. میزان بالای مرکاپتان در آنالیز هیدروکربن‌ سبک نشان‌دهنده پایین بودن کیفیت محصول است. علاوه بر این، بالا بودن میزان مرکاپتان می‌تواند به مشکلاتی مانند خوردگی تجهیزات، کاهش کارایی سوخت و افزایش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی، از جمله دی‌اکسید گوگرد، منجر شود.

برای تعیین محتوای مرکاپتان در فرآورده‌های نفتی، از استاندارد ASTM D3227 استفاده می‌شود. این استاندارد روش پتانسیومتری تیتر را برای اندازه‌گیری مقدار مرکاپتان‌ها در هیدروکربن‌های سبک و دیگر فرآورده‌های نفتی مشخص می‌کند.

سولفور

سولفور به طور طبیعی در نفت خام، گاز طبیعی و بسیاری از محصولات هیدروکربنی وجود دارد. سوختن سولفور باعث تولید گاز آلاینده دی‌اکسید گوگرد می‌شود. ترکیبات گوگردی خاصیت خورندگی دارند و می‌توانند به تجهیزات پالایشگاه و خطوط لوله آسیب برسانند. کاهش میزان سولفور در سوخت‌ها نه تنها از نظر زیست‌محیطی، بلکه از لحاظ افزایش عمر تجهیزات و بهبود کارایی موتورهای خودرو نیز اهمیت زیادی دارد.

برای بررسی محتوای سولفور یا گوگرد، استانداردهای مختلفی وجود دارد. استاندارد ASTM D4294 از روش فلورسانس اشعه ایکس، استاندارد ASTM D5453 از روش احتراق همراه با فلورسانس UV و استاندارد ASTM D2622 از فلورسانس اشعه ایکس با وضوح بالا استفاده می‌کنند.

آروماتیک ها

منظور از آروماتیک‌ها در آنالیز هیدروکربن‌ سبک، هیدروکربن‌هایی است که شامل حلقه‌های بنزنی یا ساختارهای مشابه با بنزن هستند. آروماتیک‌ها عدد اکتان سوخت را افزایش می‌دهند که به بهبود کارایی سوخت در موتورهای بنزینی کمک می‌کند. با این حال، به دلیل سرطان‌زا بودن و تولید آلاینده‌های مضر در هنگام احتراق، بسیاری از استانداردهای ملی و بین‌المللی محدودیت‌هایی برای میزان آروماتیک‌ها در سوخت تعیین کرده‌اند تا اثرات منفی آن‌ها بر سلامت و محیط زیست کاهش یابد.

برای تعیین مقدار ترکیبات آروماتیک از استانداردهای ASTM D1319 و ASTM D5186 استفاده می‌شود.

محدوده تقطیر

محدوده تقطیر (Distillation Range) به دمایی اشاره دارد که در آن اجزای مختلف یک مخلوط هیدروکربنی، مانند نفت خام یا سوخت، شروع به تبخیر و جدا شدن می‌کنند. این محدوده از کمترین دمای تقطیر تا بیشترین دمای تقطیر را شامل می‌شود. محدوده تقطیرنباید بیشتر یا کمتر از حد نیاز باشد. برای سوخت‌های سبک مانند بنزین، محدوده تقطیر باید متعادل و مناسب باشد تا به خوبی تبخیر شده و احتراق بهینه داشته باشد. برای سوخت‌های سنگین‌تر، محدوده تقطیر بیشتر مناسب‌تر است تا سوخت در دماهای بالاتر عملکرد بهتری داشته باشد. هماهنگی با استانداردهای سوخت نیز در تعیین محدوده تقطیر بسیار مهم است.

برای تعیین محدوده تقطیر از استاندارد  ASTM D86 استفاده می‌شود. در این روش، نمونه مایع به طور تدریجی حرارت داده می‌شود تا اجزای مختلف آن در دماهای متفاوت تبخیر و تقطیر شوند. دماهایی که در آن‌ها ۱۰٪، ۵۰٪، و ۹۰٪ از نمونه تقطیر می‌شود، به عنوان نقاط کلیدی برای ارزیابی کیفیت سوخت و تعیین محدوده تقطیر استفاده می‌شوند.

پروسیجر فروش هیدروکربن سبک

• واریز پیش‌پرداخت: خریدار باید ۱۰ درصد از ارزش کل معامله را به عنوان پیش‌پرداخت، حداکثر تا یک ساعت قبل از آغاز عرضه واریز کند.
• نرخ ارز برای پیش‌پرداخت: میانگین نرخ خرید و فروش اسکناس دلار در سامانه نظارت ارز (سنا) که متعلق به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است، دو روز کاری قبل از عرضه برای واریز پیش‌پرداخت تعیین می‌شود.
• نرخ ارز برای معامله: نرخ ارز برای محاسبه کارمزدها و ارزش علی‌الحساب معامله، میانگین نرخ خرید و فروش اسکناس دلار در سامانه سنا در یک روز کاری پیش از روز معامله خواهد بود.
• بازگشت پیش‌پرداخت: پس از تسویه نهایی و کسر کارمزدهای قانونی، مبلغ پیش‌پرداخت به حساب معرفی‌شده توسط خریدار بازگردانده می‌شود.
• زمان تسویه: تسویه حساب به صورت اسناد خارج از پایاپای و بر اساس ضوابط و مقررات اتاق پایاپای و دستورالعمل اجرایی رینگ صادراتی بورس انرژی ایران انجام می‌شود. اظهار و صدور کالا به نام خریدار و با مسئولیت او خواهد بود.
• اعلام مقصد صادرات: خریدار باید مقصد صادرات را اعلام کند. صادرات فقط از طریق مرزهای مجاز گمرکی انجام می‌شود.
• تحویل کالا: تحویل کالا در محل کارخانه انجام می‌شود و پس از تحویل، فروشنده هیچ مسئولیتی در قبال حمل و نقل یا نحوه استفاده از محصول ندارد.
• اخذ مجوزهای گمرکی: خریدار مسئول اخذ مجوزهای گمرکی در مقصد است، در حالی که اظهار گمرکی بر عهده فروشنده خواهد بود.
• عدم واگذاری حق تحویل: خریدار حق واگذاری حق تحویل کالا به غیر را ندارد و باید شخصاً یا از طریق باربری اعلام‌شده در محل تحویل حضور یابد.
• مهلت برداشت کالا: خریدار باید کالا را حداکثر تا ۳۰ روز تقویمی پس از تاریخ معامله برداشت کند. در صورت عدم برداشت به‌موقع، فروشنده می‌تواند مقدار باقیمانده را ابطال کرده و جریمه‌ای معادل ۵.۲ درصد از ارزش آن دریافت نماید.
• وزن‌کشی تانکرها: تانکرها باید مطابق با قوانین گمرک ایران، توزین اولیه و ثانویه در باسکول را انجام داده و مجوزهای لازم برای بارگیری را اخذ کنند.
• شکایت از محصول: هرگونه شکایت درباره محصول تحویل‌شده باید بر اساس دستورالعمل بورس انرژی مطرح شود.

شرکت کیان پترولیوم تولیدکننده هیدروکربن‌های سبک نیست، اما اگر قصد خرید این کالا را از رینگ صادراتی بورس انرژی دارید، شرکت کیان پترولیوم با ارائه مشاوره تخصصی، تسهیل مراحل اداری و قانونی، پشتیبانی مستمر و ارائه گزارش‌ها و تحلیل‌های بازار، خدمات جامعی را در زمینه خرید هیدروکربن سبک از رینگ بین‌المللی بورس انرژی ارائه می‌دهد.

آنالیز انواع هیدروکربن سبک