İran’ın En Büyük Doğalgaz Rafinerisi

Güney Pars Gaz Rafinerileri Kompleksi, İran’ın en büyük doğalgaz kompleksi olarak bilinmektedir ve toplamda 14 gaz rafinerisinden oluşmaktadır. Bu kompleks, Güney Pars Gaz Sahası’nın geliştirme fazlarından yararlanmak amacıyla kurulmuş olup, ülkenin gaz arzında hayati bir rol oynamaktadır. Ancak bu yazıda, İran’ın en büyük bağımsız gaz rafinerisi olan Bidboland Hürmüz Körfezi Gaz Rafinerisini tanıtmayı amaçlıyoruz. Yüksek kapasitesi ve ileri teknolojisiyle bu rafineri, ülkenin en önemli gaz tesislerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Bidboland Hürmüz Körfezi Gaz Rafinerisinin Tanıtımı

Bidboland Gaz Rafinerisi, İran’ın en büyük doğalgaz rafinerisi olarak Huzistan Eyaleti’nde, Ağacari’nin 18 km kuzeyinde, Behbahan’ın 32 km batısında ve Miyankuh’un 35 km doğusunda yer almaktadır. Bu rafinerinin temeli 1968 yılında atılmış ve inşası, dönemin ileri teknolojilerinden faydalanılarak üç yabancı şirket tarafından gerçekleştirilmiştir.

Bidboland Rafinerisi, günlük 30 milyon metreküp gaz işleme kapasitesiyle resmî faaliyetlerine başlamıştır. İlk yıllarda bu rafineri, İsfahan Çelik Fabrikası ve Şiraz Petrokimya Tesisi’nin gaz ihtiyacını karşılayan ana kaynak olmuştur. İç pazarın ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra, rafineride üretilen gazın bir kısmı birinci ulusal boru hattı aracılığıyla eski Sovyetler Birliği’ne ihraç edilmiştir.

Rafinerinin Kuruluş Amaçları

Bidboland Gaz Rafinerisi, başlangıçta Ağacari sahasındaki petrol ile birlikte çıkan gazların işlenmesi ve bu gazların yurt dışına ihraç edilmesi amacıyla tasarlanmıştır. İran doğalgaz endüstrisinin stratejik projelerinden biri olan bu plan, bölgedeki büyük doğalgaz rezervlerinin verimli şekilde kullanılması açısından kilit rol oynamıştır. Rafinerinin ilk binası, 1970 yılında faaliyete geçen 5 arıtma ünitesinden oluşuyordu.

Zamanla Ağacari sahasındaki gaz basıncının azalmasıyla birlikte, rafinerinin beslenmesi için alternatif kaynaklara ihtiyaç duyulmuştur. 2010 yılından itibaren bu ihtiyaç, Güney Pars’ın 6., 7. ve 8. fazlarından (dördüncü rafineri) çıkarılan gazın beşinci ulusal boru hattı aracılığıyla Bidboland Rafinerisi’ne aktarılmasıyla karşılanmıştır.

İran-Irak Savaşı Döneminde Rafineride Yaşanan Gelişmeler

Bidboland Rafinerisi, İran-Irak savaşı sırasında Irak savaş uçakları tarafından defalarca bombalanmış ve dört farklı saldırıda ciddi hasarlar almıştır. 28 Ekim 1985 tarihinde Baas rejimine ait altı savaş uçağı tarafından bombalanmış, bu saldırı sonucunda birkaç çalışan yaralanmış ve üç kişi şehit olmuştur. Bombardıman sonrası oluşan hasarlar hızla değerlendirilmiş ve onarım için gereken ekipman ve malzemeler listelenmiştir.

İlk saldırının ardından düşman hava saldırıları daha da yoğunlaşmış, ancak önceki tecrübelerden faydalanılarak ve aktif/pasif savunma yöntemleri uygulanarak zararın boyutu önemli ölçüde azaltılmıştır.

Rafineri Ürünleri

Bidboland Hürmüz Körfezi Gaz Rafinerisi, İran’ın en büyük gaz işleme ve petrol ile birlikte çıkan gazları toplama tesislerinden biri olarak, hem iç piyasaya hem de uluslararası pazarlara önemli katkılarda bulunmaktadır. Rafinerinin başlıca ürünleri şunlardır:

• Metan: Doğalgazın en hafif bileşeni olan metan, rafinerinin ana ürünüdür ve büyük bir kısmı ülkenin doğalgaz dağıtım ağına verilir.
• Etan: Doğalgazın hafif bileşenlerinden olan etan, rafineride ayrıştırılır ve arıtılır. Etan, özellikle etilen üretiminde kullanılan petrokimya sektörünün ana hammaddesidir.
• LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı): Ağırlıklı olarak bütan ve propandan oluşur. Evsel yakıt ve endüstriyel fabrikalarda enerji kaynağı olarak kullanılır.
• Doğalgaz Kondensatları: Doğalgaz sahasından çıkarılan daha ağır hidrokarbonlardır. Benzin, nafta ve diğer sıvı yakıtların üretiminde kullanılır.
• Pentan Plus: Pentan ve daha ağır hidrokarbonlardan oluşan bu ürün, benzin oktan sayısını artırmada, petrokimya hammaddesi olarak ve sondaj sanayisinde çözücü olarak kullanılır.

Bidboland Rafinerisi Ürünlerinin Avantajları

• Petrokimya Tesislerine Hammadde Temini: Etan, propan ve pentan plus üretimi, petrokimya sanayisinin gelişimi ve hidrokarbon değer zincirinin güçlendirilmesinde önemli rol oynar.
• İhracat ve Döviz Kazancı: LPG ve doğalgaz kondensatları, ülke için stratejik ihracat ürünleri olup önemli miktarda döviz kazandırır.
• Çevre Koruma: Petrol ile birlikte çıkan gazların toplanması ve işlenmesi, kaynak israfını ve çevre kirliliğini önler.
• Ekonomik Kalkınma ve İstihdam: İran’ın en büyük doğalgaz rafinerisi olan bu tesisin faaliyeti, bölge ekonomisinin güçlenmesine ve istihdamın artmasına büyük katkı sağlamaktadır.