فراورده های نفتی
موادی بسیار پرکاربرد هستند، که از نفت خام و در پالایشگاه نفت فرآوری می‌شود. پالایشگاه‌ها مطابق ترکیب نفت خام و درخواست مشتریان می‌توانند، فرآورده‌های نفتی را برای کارهای مختلفی فرآوری کنند.
بهره مندی از ذخایر عظیم نفت و گاز و موقعیت جفرافیایی مناسب به جهت دسترسی به ابهای بین المللی ، نزدیکی به بازارهای مصرف رو به رشد کشورهای همسایه و منطقه و همچنین تنوع فرآورده های تولیدی پالایشگاه های داخلی ، صادرات فراورده های نفتی را برای ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار نموده است
فراورده های نفتی پالایشگاه های ایران به ترتیب سبک به سنگین عبارتند از:
- گاز مایع (ال‌پی‌جی)
- بنزین
- نفتا (برشی که بین بنزین و نفت سفید قرار می‌گیرد و خصوصیات آن ترکیبی از این دو است)
- نفت سفید و سوخت‌های جت مرتبط به آن
- گازوئیل (نفت‌گاز) و به‌طور کلی سوخت‌های دیزل
- نفت کوره معروف به مازوت یا نفت سیاه
- روغن‌های نفتی
- واکس پارافین
- آسفالت و قیر
- کُک نفتی
- گوگرد
محصولات شگفت انگیز که از نفت (فراورده های نفتی) و مشتقات آن تولید می شوند:
۱- آسپیرین
در دهه های اخیر ثابت شده است که آسپیرین یکی از مطمئن‌ترین داروهاست. مردم سالانه میلیاردها قرص آسپیرین برای درمان سردرد، تب و برای پیشگیری از مشکلات قلبی یا سکته مصرف می‌کنند. اسید استیل سالیسیلیک موجود در آسپیرین خواص تخفیف درد مشترکی با سالیسین شیمیایی موجود در پوست درخت بید دارند. با این حال یکی از مواد اصلی آسپیرین بنزن است. بنزن هیدروکربنی است که معمولاً از فراورده های نفتی مشتق می شود.
۲- جوراب شلواری
میلیون ها نفر از زنان دنیای مدرن هم بخاطر مد و هم بخاطر راحتی، جوراب شلواری نایلونی می‌پوشند، مثل زنان دهه های گذشته که در زمان جنگ جهانی دوم جوراب های نایلونی می‌پوشیدند. آنها نمی دانستند که نایلون ماده‌ای ترموپلاستیک مشتق شده از نفت است که آقای والاس کاروترز، شیمیدان شرکت دوپون آن را در سال ۱۹۳۵ اختراع کرد.
۳- مداد رنگی
مداد رنگی‌ها دارای روغن پارافین هستند که یک ماده جامد روغنی ساخته شده از نفت است. از روغن پارافین برای ساختن شمع هم استفاده می‌شود، حتی برای جلا دادن به سیب یا شکلات هم از آن استفاده می‌شود.
۴- آدامس
افرادی که از بافت چسبناک و بادوام آدامس خوششان می آید باید از پلیمرهای مشتق شده از نفت متشکر باشند. ماده پایه آدامس‌های امروزی می‌تواند حاوی دو فرآورده نفتی و لاتکس طبیعی مثل پلی اتیلن و روغن پارافین باشد که بدان معناست که اغلب آدامس ها در محیط زیست تجزیه نمی‌شوند.
۵- لباس های ضدچروک
شلوارها، بلوزها و لباس های دیگری که در برابر چروک و لکه مقاوم هستند، از جنس پلی استر می باشند. این خواص ویژه به لطف منشأ نفتی ماده پلی استر هستند. البته لازم نیست نگران بازیافت آن باشیم، زیرا با بازیافت پلی استر می توان فیبرهای پلی‌استری جدید با کیفیت بالا تولید کرد.
۶- پانل‌های خورشیدی
پانل‌های خورشیدی با جمع‌آوری انرژی از نور خورشید به کمک مردم و صنعت می‌آیند. ولی اغلب این پانل‌ها هنوز متکی بر رزین‌های نفتی و اجزای پلاستیکی در سلول‌های نیروزای نوری خود هستند. احتمالاً این مسئله زیاد ادامه نمی‌یابد، زیرا شرکت ها شروع به ساختن بیو رزین ها و بیوپلاستیک های جدیدی کرده اند که می‌توانند جایگزین اجزای نفتی شوند.
۷- رژ لب
اکثر رژ لب ها و خط چشم‌های امروزی، جادوی چشم‌نواز خود را از فرآورده‌های نفتی یا فرآورده‌های فرعی نفت مثل سریلاتز، رنگ دهنده‌های قیر زغالسنگ و پروپیلن گلیکول می‌گیرند. با توجه به این پایه‌های نفتی، تعجبی ندارد که بسیاری از بانوان به یک فرآورده نفتی دیگر به نام وازلین (ژله نفتی) به عنوان پاک کننده خط چشم یا پایه رژ لب روی آورده‌اند. واکس پارافین ماده اصلی شکل دهنده لوله های ماتیک است و البته کارکرد روان و نرم آنها را تضمین می‌کند. واکس پارافین یک ماده جامد، نرم، بدون رنگ یا سفید است که از نفت خام یا ذغال‌سنگ مشتق می‌شود.
۸- لنزهای چشمی
پلیمرهای مصنوعی که لنزهای تماسی را نرم، راحت و قابل استفاده ساخته‌اند، از نفت به دست می‌آیند. این پلیمرها همچنین به اکسیژن اجازه می‌دهند از درون لنزها به راحتی حرکت کند. این یکی از حیاتی‌ترین مواردی است که لنزهای تماسی را قابل استفاده می‌سازد.
۹- خمیر دندان
Poloxamer 407 یکی از مشتقات نفت است. این ترکیب، ماده اصلی خمیردندان است که به ترکیبات پایه نفتی خمیردندان اجازه می دهد تا در حلال پایه آبی حل شوند. علاوه بر این از رنگ دانه های به دست آمده از نفت در خمیردندان نیز استفاده می‌شود.
۱۰- خوشبو کنندها، عطر، ادکلن، دئودرانت و ضد عرق
کارخانجات تولید عطر و ادکلن و دئودرانت اغلب اوقات از مواد شیمیایی مصنوعی و مشتقات نفت برای تأمین بوهایی ماندگار به همراه کاهش قیمت بهره می‌برند. مواد نفتی همزمان با رطوبت، بوهای خوش را بر روی پوست بدن محبوس می‌کنند.
۱۱- سیم گیتار
سیم‌های مورد استفاده در اغلب گیتارهای مدرن از نایلون ساخته شده که یکی از مشتقات نفت خام است.
۱۲-دندان‌های مصنوعی
دندان‌های مصنوعی مدرن اغلب از رنگ دانه‌های بر پایه کربن برای تعیین رنگهایشان بهره می‌برند. این رنگها اغلب با استفاده از ذغال‌سنگ، نفت خام یا برخی منابع گیاهی تولید می‌شوند. البته این رنگ دانه‌ها دارای تأییدیه سازمان غذا و دارو (FDA) هستند و در اغلب رنگهای خوراکی مورد استفاده در آشپزخانه هم یافت می‌شوند.
۱۳- تولید تجهیزات ورزشی
تولید توپ‌های گلف مدرن، تورهای فوتبال، چمن مصنوعی، بسکتبال، راکتهای تنیس، توپ‌های راگبی و… مدیون نفت و مشتقات آن و به ویژه نفت خام هستند.
۱۴- طعمه ماهیگیری
نفت خام در تمام زمینه‌های ماهیگیری نقش حیاتی دارد. طعمه ها، چوب ماهیگیری، جلیقه نجات، قایق ماهیگیری و یخدان ویژه نگهداری ماهی، همه از مشتقات نفت هستند. و مهمتر از همه نخ نایلونی و شناوری که طعمه به آن متصل می‌شود، از نفت خام به دست می‌آیند.