صنایع پتروشیمی
بخشی از صنایع شیمیایی است که فراورده های شیمیایی را از مواد خام حاصل از نفت یا گاز طبیعی تولید می کند.
امروزه فراورده های نفتی علاوه بر مصرف در زمینه سوخت وسایل نقلیه ، روغن موتور و غیره در تهیه بسیاری از قطعات مورد نیاز ساخت وسائط نقلیه نقش ارزنده ای دارند . فراورده های نفتی در تهیه سوخت موشک های هدایت کننده ، سفینه های فضایی و ماهواره ها و حتی در ساخت بسیاری از قطعات داخلی آنها کاربرد اساسی دارد. ماده اولیه بیشتر داروها و حتی آنتی بیوتیکها از ترکیبات نفتی مشتق می شود. واژه ی پتروشیمی از دو کلمه “پترول ” و “شیمی ” ترکیب شده و معنی لغوی آن مواد شیمیایی حاصله از نفت صنایع پتروشیمی است .
مواد شیمیایی حاصله از نفت
این واژه برای اولین بار در سال ۱۹۴۲ توسط عده ای از سازندگان مواد شیمیایی برای تبلیغات به کار برده شد . به طور کلی مواد پتروشیمی ، آن گروه از محصولات شیمیایی هستند که از طریق تغییر شکل یافتن یا فعل و انفعالات قسمتی از هیدروکربور های نفت یا گاز طبیعی با سایر مواد تهیه می شوند . محصولات پتروشیمی دارای موارد استعمال عمومی و صنعتی متعدد از قبیل پارچه ( نایلون ، داکرون ، پشم و پنبه مصنوعی ) لوازم الکتریکی ، کودهای شیمیایی ، حلال ها ، مواد پاک کننده و غیره است.
محصولات صنایع پتروشیمی را می توان به سه دسته مشخص تقسیم کرد :
- محصولات اصلی مانند اتیلن ( برای ساخت مواد بی حس کننده ، ضد یخ و شوینده ها ) ،
- پروپیلن ( برای ساخت استون و فنول ) ، بنزن ( برای ساخت سایر مواد شیمیایی و مواد منفجره ) ،
- تولوئن ( هنگام تصفیه بنزین بعنوان حلال) ، زایلن ( بعنوان حلال و مواد شوینده ) ،
- گوگرد، آمونیاک و غیره . این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل می دهند.
- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانه های تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل می دهند . مانند پلی کلرو وینیل (پی وی سی ) ، ملامین و…
- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف صنایع پتروشیمی و عموم مردم به کار می روند ، مانند الیاف مصنوعی ، اشیای پلاستیکی ، لاستیک ، کود های شیمیایی و غیره .
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان ، به ویژه سومری ها و آشوری ها و بابلی ها در حدود چهار هزار و پانصد سال پیش در سرزمین میان رودان (محل عراق کنونی) با برخی از مواد نفتی که در دریاچه قیر بدست می آمد ، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر به عنوان ماده غیر قابل نفوذ استفاده می کردند .
رومی ها و یونانی ها نیز مواد قیری را برای غیر قابل نفوذ کردن بدنه کشتیها به کار می بردند و همچنین برای روشنایی و گرم کردن نیز از آن بهره می جستند. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی ، جهش حیرت آوری بوجود آمد. به طوری که امروزه صنایع پتروشیمی نقش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
صنایع پتروشیمی
نفت و مشتقات آن نه تنها در برآوردن نیازهای انسان در زمینه سوخت ، انرژی و الیاف نقشی بنیادی دارد
بلکه پیدایش و تکامل صنایع گوناگون مهمی را موجب شد که به پاره ای از آنها اشاره می شود :
- همزمان با پالایش نفت خام ، کاربرد موتورهای درون سوز جنبه عمومی به خود گرفت و میلیونها ماشین بنزین سوز به بازار عرضه شد.
- امروزه فراورده های نفتی علاوه بر مصرف در زمینه سوخت وسایل نقلیه ، روغن موتور و …، در تهیه بسیاری از قطعات مورد نیاز ساخت وسائط نقلیه نقش ارزنده ای دارند و تلاش بر این است تا بدنه اتومبیل را از مواد پلاستیکی که آنها را از پلیمریزاسیون ترکیبات نفتی می توان بدست آورد ، بسازند.
- فراورده های نفتی در تهیه سوخت موشک های هدایت کننده ، سفینه های فضایی و ماهواره ها و حتی در ساخت بسیاری از قطعات داخلی آنها کاربرد اساسی دارند.
- ماده اولیه بیشتر داروها و حتی آنتی بیوتیکها از ترکیبات نفتی مشتق می شود. به ویژه تقریباً تمام مواد پاک کننده
، باکتری کشها و … از مشتقات نفتی و محصولات صنایع پتروشیمی می باشد. امروزه زندگی بدون محصولات پتروشیمی بسیار مشکل است .