اطلاعات کامل در مورد خاک رنگ بر

خاک-رنگ-بر-کیان-پترولیوم

فهرست مطالب

تاریخ آخرین بروزرسانی: ۵ام اردیبهشت ۱۴۰۰

Activated bleaching earth  که به اصطلاح fuller earth  نیز نامیده میشود نوعی خاک رس است که در آسیا، انگلستان ، هند و ایالات متحده آمریکا از زمین به دست می آید. کاربرد عمده این ماده با ارزش در رنگ زدایی و پالایش روغن ها است و نام تجاری این ماده هنگامی که به صورت اختصاصی برای تصفیه روغن های گیاهی مورد استفاده قرار بگیرد “CAPITAL” است.

خاک رنگبر (Bleaching Clay or Bleaching Earth)
عبارت خاک رنگبر اغلب برای بنتونیت فعال شده اسیدی که به بنتونیت اکتیو هم معروف است، کاربرد دارد. اگر چه از انواع خاک های اسمکتیت طبیعی نیز ممکن است برای رنگبری استفاده شود. در این استاندارد این واژه صرفا برای بنتونیت فعال شده اسیدی یا بنتونیت اکتیو و تونسیل به کار می رود.
فرمول عمومی این خاک به صورت H۲Al۲(SiO۳)۴-nH۲O نشان داده می شود.

خاک جاذب (Absorbent Clay)
خاک جاذب معمولا بنتونیت کلسیم دار است که کلسینه و اسید شویی شده تا لایه آب داخلی آن برای افزایش خواص جذبی حذف شود.

بنتونیت سفید (White Bentonite)
بنتونیت سفید، بنتونیتی است که به طور طبیعی برای کاربردهایی حساس به رنگ به اندازه کافی سفید است.

خاک رس اسمکتیت (Smectite)
اسمکتیت نام نوعی خاک رس تورم پذیر با آب با نام عمومی بنتونیت است که ساختاری صفحه ای دارند. اسمکتیت نامی کانی شناسی برای گروهی از خاک های رس شامل سری های دی اکتاهدرال و تری اکتاهدرال [ ساختارهای تالک (Talc) یا پیروفیلیت (Pyrophyllite) ] است.
کانی های سری دی اکتاهدرال عبارتند از : مونتموریلونیت (Montmorillonite) با فرمول A۱,Mg)۲Si۴O۱۰(OH)۲) و انواع تری اکتاهدرال شامل کانی های هکتوریت (Hectorite) با فرمول Mg,Li)۳Si۴O۱۰(OH,F)۲) و ساپونیت (Saponite) با فرمول Mg۳(Si,Al)۴O۱۰(OH)۲ است. اسمکتیت دارای ضریب انکسار ۵۰/۱ تا ۶۴/۱ وزن ویژه ۵/۲ و سختی موس ۱ تا ۵/۱ است.

تاریخچه خاک رنگ بر

هرگونه رس که توانایی رنگ زدایی از روغن و یا سایر مایعات را بدون نیاز به گونه ماده شیمیایی دیگر داشته باشد، رس مخصوص لکه گیری یا fuller earth  نامیده می­شود. این رس عمدتا شامل بنتونیت (bentonit) یا آتاپولجیت (attapulgite) است.

ریشه نام fuller  از آنجائی گرفنه شده که در گذشته در مصر باستان کارگران نساجی (به اصطلاح fuller)  از این خاک رس برای شستشوی پشم و جذب ناخالصی ها و چربی های اضافی استفاده می­کردند.

یک پاپیروس مربوط به دوران مصر باستان(۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح) پیرامون مواد تشکیل دهنده پودر شستشو از موادی مانند محلول آبی جوش شیرین ، سود سوز آور، خاک رس و… نام برده است.

درشبه قاره هند خاکبر برای تمیز کردن سنگ مرمر استفاده میشود، به علت جذب بالا، گرد و غبار سطحی را حذف می­کند و برای لکه گیری، جرم گیری و زدودن آلودگی ها بسیار مناسب است. به طوری که موجب درخشش سنگ مرمر می­شود، این ماده چندین بار برای تمیز کردن سنگ مرمر استفاده شده و نتایج مثبتی در پی داشته است.

پیدایش و ترکیبات

Fuller earth عمدتا شامل سیلیکات آلومینیوم آبدار با ترکیبات مختلف مثل مونت موریلونیت، کائولینیت و آتاپولجیت است .مواد معدنی دیگری مثل کلسیت،دولومیت و کوآرتز نیز ممکن است به میزان کمتری وجود داشته باشد.البته در برخی موارد Fuller earth به بنتونیت کلسیم که از خاکستر آتشفشانی ایجاد شده نیز اطلاق می­شود.

در سال 2015 آمریکا با تولید 70 درصد سیلیکات آلومینیوم آبدار(حاصله از رسوبات خاکسترهای آتشفشانی مربوط به دوران زمین شناسی کرتاسه) به عنوان بزرگترین تولید کننده شناخته شد و ژاپن و مکزیک در رده های بعدی قرار دارند.

خاک رسی که با اسید فعال شده باشد قادر است رنگدانه های رنگی (پیگمنت) هایی مثل کاروتنوئیدها و کلروفیل و رنگدانه های بی رنگ (فسفولیپیدها) را از روغن های خوراکیو غیر خوراکی جذب کند. در طی این فرآیند یون هیدروژن یک اسید غیر آلی با یون کلسیم جایگزین شده و این ترکیب به حالت فعال در می آید:

Ca-bentonite+2H+⟶H-bentonite+Ca۲+

کاربرد خاک رنگ بر چیست ؟

در زیر چند مورد از موارد مصرف خاک رنگبر را بر می­شماریم:

جاذب انواع روغن، گریس و حامل آفت کش ها و کودهای شیمیایی

پالایش روغن های حیوانی مثل روغن پیه(دنبه)، روغن ماهی و روغن گوشت خوک

پالایش روغن های هیدروژنه،مارگارین و روغن شیرینی پزی

به عنوان حلال (برای خشک شویی)، سفید کردن گوگرد و تاسیسات دفع فاضلاب

پالایش و رنگ زدایی روغن های گیاهی مثل روغن خرما،روغن هسته خرما، روغن نارگیل و روغن سویا

ضدعفونی کردن لباس ها و تجهیزات مربوط به انواع مراکز(بیولوژیک، هسته ای وشیمایی) که آلوده به مواد شیمیایی شده اند.

صنعت سینما : خاک رنگبر سالهاست در صنعت سینما به خصوص در جلوه های ویژه جایی که لازم است انفجار رخ دهد، خاک رنگ بر نسبت به خاک طبیعی هم گرد و غبار بیشتر و طبیعی تری ایجاد میکند و ضمنا بسیار بیشتر پراکنده میشود و انفجار واقعی تر به نظر میرسد، و ماده کم خطری برای بازیگران است بنابراین اسپری آن روی صورت افراد و برای طراحی صحنه مضر نیست.

در جدول زیر برخی از کاربردهای انواع مختلفی از fuller earth را مشاهده می­کنید.

محل کاربردکاربردنوع فعال سازی
کشاورزی و باغبانیکمپوست و کودr-s*
صنایع شیمیاییتولید سولفور-استخراج قیر طبیعی ؛ جذب مواد رادیواکتیو ؛ بتونه کاریr-ar-a-sr-a-s
محیط زیستپودرهای آتش نشانیدامپروری(تصفیه کودها)r-ar-a
صنایع غذاییتصفیه آبمیوه و آب جوپالایش انواع روغن هاr-a-sr-a